Trening Umiejętności Społecznych, czyli czym jest TUS
Trening umiejętności społecznych (TUS) jest formą polegającą na podniesieniu kompetencji społecznych jej uczestników. Matczak (2005, 2009) przez kompetencje społeczno-emocjonalne rozumie złożone umiejętności warunkujące efektywność regulacji emocjonalnej i radzenia sobie w różnego rodzaju sytuacjach społecznych. Na tak definiowane kompetencje społeczno-emocjonalne składają między innymi: umiejętności związane z percepcją społeczną (trafne spostrzeganie innych, ich przeżyć lub intencji oraz rozumienie i prawidłowa ocena sytuacji społecznych), wrażliwość społeczna, empatia, znajomość reguł społecznych i umiejętność odpowiedniego zachowania się w sytuacjach społecznych, umiejętność rozwiązywania konkretnych problemów interpersonalnych i sterowania sytuacjami społecznymi, umiejętności warunkujące radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych i wymagających asertywności, efektywna autoprezentacja i umiejętność wpływania na innych oraz umiejętności komunikacyjne i kooperacyjne. Dziecko pozbawione takich umiejętności zmaga się ze stresem, poczuciem odrzucenia czy odmiennością. W dorosłym życiu nabycie kompetencji społecznych decyduje o poziomie socjalizacji człowieka oraz o dojrzałości w pełnieniu ról: ucznia, studenta, męża, żony, matki, ojca itd. Wydaje się, więc niezwykle istotnym zadbanie o tą sferę, która początkowo może być bagatelizowana.
Jak wygląda taki trening i co ma na celu?
Trening przeważnie ma formę rocznych warsztatów (od września do czerwca), w której nieduża grupa dzieci (maksymalnie 7 osób) przez zabawę, ćwiczenia, wykonywanie różnego rodzaju zadań, musi wchodzić ze sobą w interakcje. TUS opiera się na procesie grupowym, w związku z czym pojawią się różnego rodzaju konflikty, sojusze, oporowanie, ale i dialog oraz poczucie przynależności do grupy. Trening ma na celu stwarzanie dzieciom warunków (doświadczeń społecznych) umożliwiających zmianę sądów o rzeczywistości, sposobów zachowań oraz odreagowania emocjonalnego. Cel terapeutyczny w dużej mierze dotyczył zmian w zachowaniu poprzez dostarczanie wzorców zachowań pożądanych (modelowanie i naśladowanie), umożliwianie wypróbowania (eksperymentowanie), zmianę sposobów postrzegania i myślenia o rzeczywistości (restrukturyzacja poznawcza), wyćwiczenie zachowań pożądanych (nabywanie biegłości), a także rozpoznawanie ekspresji emocji, które temu towarzyszą (integracja uczuć).
Zajęcia takie przeważnie obejmują:
Zmiany następują powoli, stąd długość trwania treningu (minimum pół roku). Przy dzieciach, które posiadają bardziej złożone trudności, przeważnie zaleca się kontynuacje treningu w nowym roku szkolnym. Decyzja taka umożliwia dzieciom utrwalenia nowo nabytych umiejętności i przeniesienie ich na inną grupę. Po odbyciu treningu komfort dziecka w relacji z rówieśnikami, ale i z nauczycielami zdecydowanie się zwiększa.
Bibliografia: Matczak A. (2005), Uwarunkowania inteligencji emocjonalnej i kompetencji społeczno-emocjonalnych. Raport końcowy z realizacji projektu 2 H01 F 062 23 w latach 2002–2005.